وضعیت ایران در تولید کاغذ

وضعیت ایران در تولید کاغذ یک دهه است که با بحران های بسیاری دست و پنجه نرم کرده است.
امروزه بیش از کاغذی که تولید کشور باشد، مشکلات کمبود کاغذ را با واردات حل می کنند.
از ابتدای سال 1390 بود که ناشران و چاپخانه دارها با تهیه کاغذ دچار مشکلات جدی شدند.
بعد از افزایش نرخ ارز در ابتدای همین دهه، بازار کاغذ نیز مانند بازار تولیدات دیگر در کشور دچار بحران شد و قیمت آن به یک باره چند پله بالا رفت.

این وضعیت در سال های بعد بهتر نشد که هیچ، در سال های 1396 و 1397 دوباره قیمت کاغذ فزونی یافت
و همین مسئله موجب شد که روند کار برای شرکت ها و سازمان هایی که با کاغذ سر و کار زیادی داشتند، با کندی مواجه شود.

وضعیت ایران در تولید کاغذ نشان می دهد که بهتر است ایران هر چه زودتر در این زمینه به خودکفایی برسد،
وگرنه آینده خوبی را نمی توان برای این بازار متصور شد.

وضعیت بحرانی تولید کاغذ در ایران

وضعیت ایران در تولید کاغذ گویای این مطلب است که در بحران ابتدایی موجب شد که بازار به طرف تولید داخلی برود.

کارخانه هایی که تعطیل شده بودند، فعالیت خود را دوباره شروع کردند.
حتی کارخانه هایی هم احداث شدند و آغاز به کار تولید کاغذ کردند.
اما تولید داخلی در آن زمان به جای کاغذ چاپ و تحریر بیشتر بر روی کاغذ سلولزی متمرکز شده بود.
تولیدکنندگان از بازار خواستند که تعرفه واردات کاغذ را بالا ببرند، اما به حرف آنها بهایی داده نشد.

در بحرانی که در سال های 1396 و 1397 رخ داد، دیگر توجهی به تولید کاغذ نشد و برای تهیه مایحتاج کشور دست به دامن واردات شدند.
وقتی که دولت کاغذ را به فهرست کالاهای ضروری اضافه کرد، موجب شد که افراد سودجو شروع به انبار کردن کاغذ بکنند.
از همان موقع ساز و کار واردات کاغذ وزارت ارشاد واگذار شد.
این کار جلوی رانت هایی را که در این بازار اتفاق می افتاد گرفت،
اما جریان تولید کاغذ همچنان مسکوت ماند و تمرکز بر روی بازار کاغذ و واردات آن باقی ماند.

چه بر سر بازار کاغذ در ایران آمد؟

وضعیت ایران در تولید کاغذ در حال حاضر نشان از نابسامان بودن آن دارد.
در سال های اخیر تولیدکنندگان در شرایط نابرابر واردات قرار گرفتند و مشکلات زیادی بر سر راه تولید کاغذ بود.
به این دشواری ها قانون منع برداشت چوب از جنگل ها و کمبود مواد اولیه هم اضافه شد.
از طرف دیگر، مصرف کنندگان نیز از کاغذهای وارداتی استقبال کردند.
کاغذهای تولید داخل آنقدر در بازار خواهان نداشتند که تا مرز خمیر شدن هم رفتند.
بزرگ ترین تولیدکننده های کاغذ در شمال کشور هم نتوانستند در برابر این مشکلات دوام بیاورند
و در نهایت منجر به تعطیل شدن برخی از کارخانجات تولید کاغذ شدند.

وضعیت ایران در تولید کاغذ در آن سال ها نشان از این دارد که هیچ تولید کننده ای نمی تواند در مواجهه با این مشکلات دوام بیاورد
و حتی برخی از آنها مجبور به وارد کردن کاغذ با ارز دولتی به داخل کشور شدند.
این کارخانه ها بعدها در آستانه سپردن به بخش خصوصی قرار گرفتند و امید زیادی به رونق تولید کاغذ در کشور نخواهد بود.

نیاز کشور در سال 1398 به اندازه 90000 تن کاغذ بوده است،
اما در کشور تنها 26000 تن کاغذ چاپ و تحریر تولید شده است.
کارخانه ها فقط توانسته اند سفارش هایی را که گرفته بودند به دست مشتریان برسانند.

وضعیت ایران در تولید کاغذ در حال حاضر

در حال حاضر، وضعیت ایران در تولید کاغذ در حال تغییر است.
یعنی سعی شده است که این اوضاع رو به تغییر بگذارد.
در ابتدای امسال، یکی از ماشین های یک کارخانه تولید کاغذ به طور جدی آغاز به کار کرده است،
و در هر 24 ساعت توانسته است 2500 تن کاغذ تحریر به بازار وارد کند که همین مسئله نشان می دهد
که کار کردن دستگاه های تولید به طور مرتب و بدون مشکل، نیاز جامعه و بازار را رفع خواهد کرد.

بعد از شروع بحران کرونا در سال 1399 هم انتظار نرفت که این وضعیت بهتر از چند سال گذشته شود.
کرونا بر وضعیت ایران در تولید کاغذ تأثیر گذاشت و همه چیز را بدتر کرد.
در واقع، تولید کنندگان داخلی توان رقابت با واردات کاغذ را ندارند.
صنایع نیازمند به کاغذ نیز مجبورند با قیمت بالا کاغذ وارداتی را تهیه کنند و هیچ چاره دیگری ندارند.

مشکل تأمین مواد اولیه برای تولید کاغذ

کمی بررسی وضعیت ایران در تولید کاغذ نشان می دهد که مهم ترین مسئله تأمین مواد اولیه است.
صد و بیست کارخانه در کشور در حال فعالیت هستند که نیاز به مواد اولیه دارند.
مهم ترین ماده اولیه آخال است که به نوعی ضایعات کارتن و کاغذ محسوب می شود که آنها توانسته اند به هر قیمتی شده آن را تأمین کنند.
حتی از کشورهای همسایه مثل افغانستان و عراق نیز برای تأمین آخال کمک گرفته شده است.
اما مهم ترین مانعی که در این میان وجود دارد سختگیری های سازمان حفاظت محیط زیست است.

هم اکنون دنیا دارد به سمت تولید کاغذ از مواد بازیافتی می رود و امکان تولید از سنگ، چوب، ساقه نیشکر، کاه و مواد دیگر ایجاد شده است.
اما تولید کاغذ از سنگ به علت استفاده از پلاستیک در میان کاغذ سازگاری با محیط زیست ندارد
و خود مانعی دیگر ایجاد کرده است.

با نگاهی به وضعیت ایران در تولید کاغذ مشخص شده است که تمام دستگاه هایی که برای تولید کاغذ در کارخانجات به کار می روند نیز همگی وارداتی هستند و صد در صد آنها از کشورهای دیگر به ایران وارد می شوند. 

با این که مصرف کاغذ در ایران از کشورهای اروپایی و امریکایی بسیار کمتر است و سرانه مصرف سالانه آن به کشورهای دیگر نمی رسد،
در تأمین مقدار کم هم به واردات وابسته است و نتوانسته است با تمام تلاش های صورت گرفته به خودکفایی برسد.
با همه این ها، آینده ایران در تولید کاغذ کاملاً نامشخص است و معلوم نیست چه چیزی در انتظار صنایع وابسته به کاغذ خواهد بود.